Arpalama (Laminitis)
Tırnağı kemikle bağlayan dokusunun bozulması sonucu ortaya çıkan hastalıktır. Şiddetiyle değişkenlik gösteren arpalama; tırnağın kısmen veya tamamen kemiğinden çıkması ve doğal olarak en kötü ihtimalde atın ölümü ile sonuçlanan insanın neden olduğu bir hastalıktır. Belirtileri ise atın ön ayakları ileriye uzatılmış ve yükü art ayaklara aktarılmış biçimde durması, tırnakların fazla sıcak olması ve atın zorla gergin biçimde yürüyememesidir. Arpalamayı oluştuğu yere göre ve etyolojisine (nedenine) göre sınıflandırmamız gerekir. Tek bir nedene arpalamayı bağlamak yanlış olacaktır.

Oluştuğu Yere Göre;                        Etyolojisine (nedenine) Göre;               

  1. Ön arpalama                1. Travmatik arpalama
  2. Arka arpalama             2. Toksik veya beslenme arpalaması
  3. Tek arpalama               3. Semptomatik veya metastatik arpalama
  4. Genel arpalama           4. Romatizmal arpalama

Hazırlayıcı nedenler:

  • Vücut ağırlığının fazla olması,
  • Uzun süre dinlendirmeleri izleyen yorucu çalıştırmalar,
  • Hayvanın performansı üzerinde çalıştırılması,
  • Uzun süren taşıt yolculukları,
  • Zeminin sert ve düzensiz oluşu,
  • Hava ısısının yükselmesi,
  • Tırnağın şekil bozuklukları gibi faktörler arpalama oluşumunu kolaylaştırırlar.

Yapıcı nedenler:

  • Azottan zengin tane yemlerin fazla miktarda yedirilmesi,
  • Erken biçilmiş yeşil arpa, çavdar ve yulaf gibi yemlerin fazla yedirilmesi,
  • Bozulmuş, küflenmiş ve fermente olmuş yemlerin yedirilmesi,
  • Tok ve terli hayvanlara fazla miktarda soğuk su içirilmesi nedeniyle ortaya çıkabilecek gastro-enteritislerin histidin salınımına yol açması gibi beslenme hataları,

Genel Semptomlar

  • Tutuk yürüyüş, Adımın kısa ve çabuk oluşu,
  • Basışın ökçelerle oluşu
  • Beden ısısı yükselmesi (39-40.50C),
  • İştahsızlık, Hızlı solunum, Susama, Terleme ve konstipasyon (kabızlık) görülür.
  • Tırnak uzar ve üst kısmı daralırken, alt kısmı uzar ve şekil değişikliğine uğrar.
  • Ökçeler yüksek ve dik bir durumdadır
  • Tabanın muayenesinde, tırnağın ön kısmında beyaz çizginin genişlediği görülür,
  • Çatalın ön ucu hizasında yarımay şeklinde bir kabarıklığın oluştuğu, çatalın oluklarının derinleştiği gözlenir.
  • Bazen yarım ay şeklindeki kabarıklığın delindiği ve seröz, bulanık veya hemorajik bir sıvının aktığı görülür.
  • Hayvanda akut arpalamada topallık gözlenir.

KORUYUCU ÖNLEMLER

  • Genç hayvanlar fazla çalıştırılmaz
  • Beslenmeye dikkat edilmeli,
  • Doğum sonrası yavru zarlarının yenmesi önlenmeli
  • Azottan zengin kesif yemlerle beslenmesini engellemek
  • Karpal veya tarsal eklemlere kadar yapılan soğuk kompresler veya hayvanı bir akarsuya sokmak yarar sağlar
  • Tımar sırasında atta anormal bir durumun olup olmadığının kontrolü erken teşhis için önemli olabilir.

En hafif şeklinde bile kalıcı sorunlara neden olabilecek arpalama her zaman önlenebilir bir hastalıktır. İlk ve acil olarak tırnakları hemen soğutmaya başlanılması gerekir.