2013 yılında yayımlanan 320 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile; tüccarların, serbest meslek erbabının ve defter tutan çiftçilerin gerek kendi aralarındaki ve gerekse nihai tüketicilerle yapmış oldukları işlemlerle ilgili olarak belli sınırı aşan tahsilat ve ödemelerini bankalar ve PTT aracılığı ile yapmaları ve düzenleyecekleri belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğu getirilmişti. Daha sonra, aynı konuda Tebliğler yayımlanarak konuyla ilgili ilave açıklama ve düzenlemeler yapılmış ve sınır 8.000 TL olarak belirlenmişti.
Tevsik Zorunluluğu Olmayan işlemler ayrıca belirtilmiş, belirtilen limiti aşsa bile bunlara ilişkin ödeme ve tahsilatların; banka, özel finans kurumlan veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracı kılınarak yapılması zorunluluğu bulunmadığı açıklanmıştı.
Bunlara ilaveten defter tutmayan ve çiftçi statüsünde oldukları için At sahiplerinin kendi aralarında yaptıkları at alış verişlerinde bu zorunluluk aranmamakta. Ülkemizde yer alan Yarış atlarının alım satımında Hipodromlardaki teknik bürolara gidilerek matbu bir kağıda alıcı ve satıcı olarak karşılıklı imza atmak ve atın pedigrisini ibraz etmek yeterlidir.
Bu işlem yapılırken atın satış bedeli veya ödeme şekli beyan edilmemektedir. Ücret, Kira ve 8.000 TL üstü Bahis ikramiyeleri de dahil olmak üzere ödemelerin banka kanalı ile yapılma zorunluluğu getirilmiş olmasına rağmen örnek olarak 300.000 TL bedelle el değiştiren bir yarış atının bile ödemesi kayıt altına alınmadan ve bedelini beyan etmeden, banka kanalı ile transferini yapmadan satın almak, satmak mümkündür.
Alım Satımlar Zirai'mi Ticari'mi ?
Yarış atı alan veya satan kişilerin çiftçi statüsünde olduğu bu yüzden mecburiyet kapsamı dışında olduğu düşünülebilir ama bu alışveriş çiftçilik faaliyetini çoktan aşmış durumda, tamamen ticari olarak ve kayıt dışı olarak gerçekleşmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 2. maddesinde gelirin unsurlarında bahsedilmiş ve zirai kazançların gelir vergisine tabi olduğu belirtilmiştir. Kanun'un 52. maddesinde de "Zirai faaliyetten doğan kazanç zirai kazançtır." hükmü bulunmaktadır. Kanun'un 52. maddesinin ikinci fıkrasında ise zirai faaliyet; "arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder." şeklindedir.
Ayrıca Gelir Vergisi Kanunu'nun 52. maddesinde çiftçi, zirai işletmeyi işleten gerçek kişi; mahsul, zirai faaliyet sonucunda üretilen maddeler; mamul, tarımsal ürünlerin işlenmesi sonucunda elde edilen maddeler; zirai işletme ise zirai faaliyetin içinde yapıldığı yerler olarak tanımlanmıştır.
T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı (Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü)’nün 13.03.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.16.17.02- VUK-11-135-124 sayılı satın aldığınız hayvanların bakıma ve besiye alınmadan veya söz konusu hayvanların (6 aydan kısa bir sürede) satışına kadar geçen sürede beslenmeleri zorunlu olduğundan bu sürede beslendikten sonra satılması halinde, kazancınızın tamamının ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilmesi gerekir" demektedir.
Yetiştirici Satarsa Sorun Yok
Zirai faaliyetle uğraşanların çiftlik veya hayvancılık tesisleri bu işlerle uğraşanların iş yeri olup anılan yerlerde yapılan işler zirai faaliyet kapsamındadır. Bu itibarla, çiftçilerin kendi ürettiği zirai mahsulleri devamlılık arz etmeyecek şekilde satmaları zirai faaliyetin devamı olarak nitelendirilecek, ticari kazançla ilişkilendirilmeyecektir.
Ülkemizde At Yetiştiricilerinin yaptıkları işlemler bu kapsamda olup, muafiyet kapsamında düşünülüp, beyan zorunluluğu olmaması normaldir.
Ancak, dükkan veya mağaza açmak ya da suretiyle devamlılık arz edecek şekilde satılması halinde ise faaliyetin ticari kazanç esasları çerçevesinde vergilendirilmesi gerekmektedir. Bir çok At satış sitesinde çok yüksek fiyatlarda at satış ilanları görmek mümkün olduğu gibi bir çok yetiştiricinin web üzerinden yaptığı tanıtıcı sayfalarında satılık atları ile ilgili reklamları, sayfaları görmek mümkündür. At Satış sitelerinde yer alan ilanlardaki atların bir çoğu da ilk sahibinden değil yetiştiriciden satın alanlar tarafından satılmaktadır.
Yetiştiriciden satın alınan bir atın farklı bir kişiye satılması, bu satıştan kazanç sağlanması zirai faaliyet değil ticari faaliyet kapsamında değerlendirilmeli ve bu esaslara göre vergilendirilmelidir.
Bu faaliyetten doğan gelir zirai faaliyet gelir olarak düşünülemez ve satış fiyatları 8.000 TL üstünde olanlar belgelenmek ve tahsilatlar banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla yapılmak zorundadır.
Masrafların Belgesi yok
Ayrıca satın aldığınız bir yarış atına yapacağınız masraflar resmi kurumlardan aldığınız hizmetler haricinde hipodromlar içerisinde kayıt dışıdır. Yemi , samanı, otu ve bir çok ilaç belgesiz ve kayıt dışı olarak alınıp satılmaktadır. Bir çok aracı gerçek işi çiftçilik olmadığı halde çiftçiden veya üreticiden aldığı ürünleri hipodromlarda satarak ticaret yapmakta, belge düzenlememekte çok büyük miktarlarda vergi kaçağına sebep olmaktadır.
Hipodromlarda bulunun tüm Atların bakımı için aylık toplam masraf harcaması 50 milyon TL nin üzerindedir. Bu masrafların en az yarısı KAYIT DIŞI 'dır ama atın yarış kazancı RESMİ olduğu için kaynağı belirsiz para Atın kazancı ile sisteme sokulmaktadır.
Bu kayıp yıllardır gerçekleşmekte, yapılan işlemlere müdahale edilmemekte, gerekli araştırmalar yapılmamaktadır.
Ufuk Çakır
24.10.2021
